“At yiğide kanattır”, Türkmen Atasözü
“At yiğidin direği”, Türkmen Atasözü
“At saklamak (beslemek) devlettir”, Türkmen Atasözü
“At saklamak / hân saklamak” Türkmen Atasözü
Türkmenlerde Atla-insan veya atla-yiğit birbirlerini tamamlayan unsur olarak görülür: “Kişi korkarsa / atı ayağını yitirir”, “Atın huyunu sahibi bilir”.
Köroğlu tek başına yok gibidir. Onu anlamlı kılan, kimliğine ve kahramanlığına nitelik sağlayan Kır At'tır.
Atın varlığı bozkır kültürünün, başka deyişle atlı göçebe kültürünün başlıca öğesi olmuştur. Atı veya atları olanların kolayca bir yerden başka bir yere hareket etmeleri mümkün olabilmiştir.
S. Zimanov'a göre “yatak” sözü yerleşik hayata geçmekle birlikte ortaya çıkmış bir sözdür. Yerleşik hayatta ise ilk defa, başka bir yere göçebilmek için gerekli atı olmayan fakir insanlar geçmiştir” (Lipets, 1984: 245). Buradan da anlaşılacağı üzere, at toplumsal hayatı belirleme işlevine de sahip olmuştur.
Türkmenlerde atın sahibi olma, bağımsızlığı da ifade eder. At özgürlüğün ifadesi olarak görülür.
Ata bir çırpıda binme, kendini orada rahat hissetme duygusu Türkmenlere psikolojik bir güç verir.
Türkmen tarihi ve edebiyatında kahraman veya binici atının sırtında kendi kendinin beyi veya padişahıdır. Uzayıp giden bozkır, keşfedilmeyi veya Türkmen ellerine katılmayı beklemektedir. Yeni yerlerin alınması, bu duygular içinde olmuştur.
Dede Korkut Destanı'nda geçen “At ayağı çabuk, ozan dili çevik olur” atasözü, bu gerçekliği ifade eder. Atın ayağının çabukluğu, hızlılığı, düşünce ve duygularda değişmelere yol açmış, yeni bir yapının ve sistemin oluşmasının başlangıcı olmuştur.
